Przez wieki nieprzebyte obszary Karkonoszy wzbudzały zachwyt i strach wśród lokalnej społeczności i odwiedzających. Trudno dostępne miejsca skrywały sekrety, cenne minerały i unikalne rośliny. Możemy jedynie przypuszczać, że już w tamtych czasach najodważniejsi śmiałkowie wkradali się w wysokie partie gór, aby tam, na miejscu, czerpać z bogactwa tych niezwykłych roślin, które urzekały szamanów, uzdrowicieli i zbieraczy swoim urokiem i tajemniczym działaniem. W jaki sposób obecnie dba się o zachowanie najcenniejszych gatunków roślin na terenie Karkonoszy? Poznajcie Karkonoski Park Genów, czyli niesamowitą placówkę, która troszczy się o niwelowanie negatywnego wpływu ludzi na zachwycającą florę tego regionu.

Kilka słów o historii – dlaczego miejsca takie jak Karkonoski Park Genów są potrzebne?

W dawnych czasach ludzie (w przeciwieństwie do współczesnych) traktowali przyrodę z wielkim szacunkiem, pobierając tylko takie ilości, które były im potrzebne do przygotowania mikstur lub do odprawiania tajemniczych, dziś już zapomnianych rytuałów. Ten rodzaj szacunku dla zasobów przyrody cechował wszystkie pierwotne ludy i kultury. Nie do pomyślenia było, żeby północnoamerykańscy Indianie wybili wszystkie bizony „do nogi”.

Wraz z upływem lat, coraz więcej osób zaczęło penetrować góry, a Góry Karkonosze stopniowo traciły swój mitologiczny charakter. Za pierwszymi romantycznymi podróżnikami na ścieżki górskie zaczęli wkraczać badacze i naukowcy. Ci przyrodnicy, choć posiadali rozległą wiedzę, często nie mieli pełnej świadomości o kruchych i skomplikowanych zależnościach występujących w ekosystemach górskich.

Tradycją tamtych czasów botaników było zbieranie okazów roślin do zielników, co oznaczało wyrwanie roślin wraz z całym systemem korzeniowym w celach naukowych i kolekcjonerskich. Dla niektórych, zwłaszcza dla roślin o niewielkich populacjach, było to działanie śmiertelne. Dużą negatywną rolę odegrał również brak regulacji w ruchu turystycznym, brak określonych dróg i szlaków.

W celu ochrony najcenniejszych miejsc przyrodniczo-krajobrazowych, w 1933 roku powstały pierwsze rezerwaty przyrody, takie jak Śnieżne Kotły, Czarny Kocioł, Kocioł Łomniczki, Kocioł Małego i Wielkiego Stawu.

Po II wojnie światowej najbardziej wartościowe przyrodniczo obszary Karkonoszy objęto najwyższą formą ochrony przyrody – w 1959 roku powstał Karkonoski Park Narodowy.

Jednym z głównych celów Karkonoskiego Parku Narodowego jest ochrona i monitorowanie jakościowe oraz ilościowe populacji rzadkich i zagrożonych roślin na terenie Karkonoszy. Na podstawie wyników monitoringu podejmowane są odpowiednie działania ochronne.

Ważnym elementem aktywnej ochrony gatunków i populacji roślin, drzew i krzewów jest Karkonoski Bank Genów. Jest to instytucja powstała w wyniku rozwoju i rozszerzenia zadań i kompetencji Szkółki Leśnej Karkonoskiego Parku Narodowego.

Żywy Bank Genów Jagniątków – czym się zajmuje?

Nowa jednostka ma za zadanie łączyć i koordynować trzy główne kategorie działań:

• Hodowlę wysokiej jakości drzew i krzewów leśnych (Szkółka Leśna)
• Hodowlę rzadkich i zagrożonych roślin z terenu Karkonoszy (Żywy Bank Genów)
• Działania z zakresu edukacji przyrodniczej (Żywy Bank Genów)

Szkółka Leśna zajmuje się produkcją wysokiej jakości sadzonek drzew i krzewów leśnych. W ramach procesu produkcyjnego, zwiększana jest liczba sadzonek drzew i krzewów, które mają istotne znaczenie dla biocenoz leśnych, takich jak czereśnia ptasia, jabłoń, lipa drobnolistna i inne. Te gatunki stanowią bazę pokarmową i schronienie dla organizmów leśnych. Sadzenie tych gatunków ma na celu zwiększenie bioróżnorodności i atrakcyjności siedlisk.

Kolejną częścią jest Żywy Bank Genów, który zajmuje się hodowlą rzadkich i zagrożonych gatunków roślin z terenu Karkonoszy. Hodowla roślin zielnych, ze względu na specyficzne wymagania gatunków górskich, często wiąże się z nieoczekiwanymi trudnościami, ale udaje nam się je pokonywać. Jednym z sukcesów hodowli roślin zielnych jest opracowanie metodyki i hodowla skalnicy śnieżnej, niewielkiej rośliny będącej reliktem glacjalnym. W najbardziej krytycznym momencie, populacja skalnicy śnieżnej w Karkonoszach na naturalnych stanowiskach w Małym Śnieżnym Kotle składała się z zaledwie 7 osobników! Dzięki przeprowadzonym pracom hodowlanym, obecnie posiadamy kilkanaście tysięcy osobników tego gatunku w Żywym Banku Genów, które co roku obficie wydają nasiona.

Jednym z priorytetów jednostki jest również prowadzenie działań edukacyjnych z zakresu ochrony przyrody. Poprzez edukację przyrodniczą, chcemy podnosić świadomość społeczeństwa na temat znaczenia ochrony rzadkich i zagrożonych gatunków roślin oraz bioróżnorodności Karkonoszy.

Dowiedz się więcej o Karkonoszach.

Źródło fotografii: https://unsplash.com